Meer grip voor de leerkracht

Meer grip op lastig gedrag in de klas
Verhoog het leervermogen van de leerlingen

 

Kinderen die zich verbonden voelen in de klas, voelen zich veilig op school. Dit stimuleert het concentratievermogen en de motivatie van een leerling en verhoogt de schoolprestaties. 

 

In de klas kunnen een paar kinderen met lastig gedrag al veel invloed hebben op de hele klas: er ontstaan groepsdynamieken waar je als leerkracht minder invloed op hebt dan je zou willen. Het verstoort het concentratievermogen van andere kinderen. Het zijn vaak dezelfde kinderen die onrust veroorzaken. Mogelijk nemen ze lastige gevoelens van thuis mee de klas in.

 

Het gedachtegoed van systemisch werk voegt een basis voor verbondenheid toe waardoor leerlingen voelen dat ze echt een plek hebben in de klas, gezien worden in wie ze zijn en waar ze vandaan komen. De invloed van problemen als pesten en diversiteit vervagen en schoolprestaties worden beter.

 

We zijn gewend om via praten met elkaar te communiceren. Maar we communiceren ook met onze lichaamstaal. In de gevoelens waarmee we communiceren met onze lichaamstaal zitten drie soorten gevoelens:
– gevoelens die we nu spontaan ervaren,
– eigen oude gevoelens van wanneer we onze boosheid of verdriet niet hebben geuit,
– en ook gevoelens die te maken hebben met de groep waarin we verbonden zijn: de klas, of de school of het gezin; gevoelens van erbij mogen horen en voelen dat je een plek hebt in de groep.

 

Een onrustige klas kun je rustiger krijgen wanneer je werkt met deze verschillende gevoelslagen in de verbale en non-verbale communicatie. Je krijgt meer grip op de lastige kinderen en meer grip hebben op het concentratie vermogen voor alle leerlingen. Het ondersteunt het pedagogisch tact van de leerkracht.

 

Als er onrust is op de gevoelslaag van het systeem waar je mee verbonden bent, bijvoorbeeld bij scheiding en in het samengestelde gezin, bij migratie, jong overlijden van ouders, kinderen, adoptie, pleeggezin, is er ook onrust op de andere twee gevoelslagen. Het gedachtegoed waar de systeemgevoelens worden beschreven heet systemisch werk en is bekend geworden door Bert Hellinger, Frans Ruppert en voor het onderwijs door Marianne Franke.

 

Wat is de bijdrage van systemisch werk in het onderwijs?
Systemisch werk ziet een mens als onderdeel van een gezin, een familie, een school, het werk: als onderdeel van een systeem van mensen. Deze mensen binnen een systeem beïnvloeden elkaar, en ook de verschillende systemen beïnvloeden elkaar. Een klas is een systeem. Een gezin is een systeem. Een kind wordt beïnvloed door het gezin, door de leerkracht en door de medeklasgenoten. Het komt meestal met fijne gevoelens van huis de klas in, maar soms ook met lastige gevoelens. Daar beïnvloed een kind weer een ander kind.

Wanneer de leerkracht zich goed voelt, kan het de leerlingen positief beïnvloeden. Wanneer een leerkracht minder goed in zijn vel zit of niet zijn zijn kracht staat, reageren sommige kinderen daar op. Kinderen reageren sterk op lichaamstaal.

 

Systemisch werk gaat over hoe we verbaal en non-verbaal met elkaar communiceren. Het is een gedachtegoed dat zich niet focust op een probleem, zoals pesten, maar randvoorwaarden creëert waarin de neiging tot pesten minimaliseert: het creëert verbondenheid door een gevoel van welkom, erbij horen en elkaar zien zoals we zijn.

 

Het contact tussen de leerling en de leerkracht is de meest relevante relatie waarin een verandering kan plaatsvinden van leerstijl of gedragsaanpassing om beter te leren. In dit contact spelen ook weer die gevoelslagen mee in de lichaamstaal. In de relatie tussen leerkracht en leerling spelen deze lagen mee: een leerkracht wordt ook beginvloed door hoe hij zich voelt binnen het leerkrachtenteam; een leerling wordt ook beginvloed door hoe hij zich thuis voelt. Deze dynamieken hebben ook invloed op de schoolprestaties van een leerling en op de hele klas. Wanneer je leert over deze gevoelslagen, kun je interventies die echt een positieve invloed hebben op de leerling en de klas als systeem.

Welke problemen kun je oplossen?

• Kinderen met lastig gedrag worden rustiger in de klas;
• Kinderen die niet willen leren krijgen meer zin in leren;
• Kinderen die lastige gevoelens van thuis uit meenemen de klas in, kun je makkelijker tot rust krijgen;
• Je kunt ouders op een prettige manier betrekken bij de concentratieproblemen van hun kind;
• Ouders bewust maken van hun aandeel in de schoolprestatie op school en hun een weg wijzen hoe ze dat kunnen doen, ouders en leerkrachten zijn samenwerkende partners;
• Kinderen krijgen meer ontzag voor de leerkracht.

Wat kun je versterken op school:

• Je versterkt de relatie tussen leerkracht en leerling wat de schoolprestatie van de leerling ondersteunt; Je kunt de lastige dynamieken in de klas verzachten: pestgedrag verminderen, conflictpatronen veranderen, het zelfvertrouwen en de verbondenheid versterken;
•  Samenwerking tussen leerkrachten versterken;
• Ouders betrekken bij schoolprestaties van hun kind en laten zien wat zij kunnen bijdragen aan het versterken van het concentratie vermogen van hun kind.

 

[Kind en ik] is een trainingsorganisatie die leerkrachten en kindertherapeuten traint in het oplossen van problemen in het contact tussen volwassen en kind vanuit een systemisch perspectief. [Kind en ik] biedt trainingen en workshops aan:

– Kennismakingsworkshop op een studiedag,
– 3-Daagse training voor leerkrachten;
– 4-Daagse training voor intern begeleiders, zorg coördinatoren, schoolmaatschappelijk werkers;
– 1-Daagse teamtraining voor leerkachtenteam;
– Lezing voor ouders;
– Supervisie leerkracht/intern begeleider in groep of individueel;
– Ouderbegeleiding bij lastig gedrag;
– Boek ‘Onrust in het kinderhart’.

Systemisch werk als ondersteuning van het pedagogisch tact wordt als op meerdere plekken toegepast. Het effect ervan wordt momenteel onderzocht. Een paar voorbeelden:

• Gerbert Sipman, docent op de HAN, doet onderzoek naar de bijdrage van systemisch werk op het pedagogisch tact in het onderwijs.
• Fionualla Herder-Winne van ECL Foundation heeft positieve ervaring uit Engeland en past het nu toe in Nederland. eclfoundation.org

 

Filmpjes
ECL foundation: Engelse organisatie die systemisch werk heeft toegeast in Engeland op 10 basisscholen.
Filmpje is Engelstalig

 

Boeken over systemisch werk op school:
Franke, M. (2004) Je hoort bij ons, Uitgerij Het Noorderlicht.

 

Boeken over systemisch werk in de ouder-kind relatie:
Bronda, K. (2014) Onrust in het kinderhart, Uitgeverij [De ander en ik].
Dijkstra, I. (2005) Kind en familielot, Uitgeverij Het Noorderlicht.

 

Boeken over Systemisch werk in het algemeen:
Veenbaas, W. (2002) Vonken van verlangen, Phoenix Opleidingen.
Ruppert, F. (2012) Bevrijding van trauma, angst en onmacht, Uitgerij Akasha.

 

Systemisch werk wordt momenteel veel toegepast om persoonlijke vragen en organisatievermogen op te lossen. De toepassing ervan in het onderwijs staat nog in de kinderschoenen en levert steeds meer positieve ervaringen op.